Τα επιβλητικά διώροφα και τριώροφα νεοκλασικά κτίρια, που μαρτυρούν την αίγλη του παρελθόντος, τα παραδοσιακά σπίτια, οι γραφικές σκάλες και οι ωραίες εκκλησίες, το λιμάνι με την πολυσύχναστη μαρμάρινη προκυμαία, τα καΐκια και τις ψαρόβαρκες συνθέτουν ένα ξεχωριστό οικιστικό σύνολο.
Το αρχαίο Γύθειο υπήρξε ναύσταθμος των Σπαρτιατών, γνώρισε δε περίοδο ακμής κατά τους Ρωμαϊκούς Χρόνους, όταν ανήκε στο Κοινόν των Ελευθερολακώνων και αποτέλεσε το κυριότερο εξαγωγικό κέντρο της Λακωνίας.
Από τα τέλη του 18ου αιώνα το Γύθειο, που επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Μαραθονήσι, εξελίχθηκε σε πολιτικό κέντρο της Μάνης, ενώ κατά τη διάρκεια της Επανάστασης υπήρξε ορμητήριο του ελληνικού στόλου.
Στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα το Γύθειο γνώρισε οικονομική και πολιτιστική άνθηση.
Το λιμάνι του Γυθείου, όπου συχνά ελλιμενίζονται κρουαζιερόπλοια, συνδέεται με τα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα και τον Κίσσαμο Χανίων.
ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
*Η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, πετρόχτιστη, με αξιόλογο καμπαναριό, στο ψηλότερο σημείο της πολιτείας του Γυθείου.
*Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
*Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
*Το κτίριο του Δημαρχείου.
*Το κτίριο του ξενοδοχείου «Ακταίον».
*Τα λείψανα της αρχαίας πόλης. Σώζονται ερείπια ακρόπολης, λείψανα ρωμαϊκού θεάτρου και άλλων ρωμαϊκών οικοδομημάτων.
*Το νησάκι Κρανάη (Μαραθονήσι). Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση, η Κρανάη ήταν η παστάδα του Πάριδος και της Eλένης. Το νησάκι κατοικήθηκε από τους Προϊστορικούς Χρόνους.
Το κρηπίδωμα που συνδέει την Κρανάη με το Γύθειο κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.
*Ο πύργος Τζαννετάκη, στην Κρανάη. Χτίστηκε το 1829 από το στρατηγό του Αγώνα Τζαννετάκη Γρηγοράκη.
*Ο μαρμάρινος οκταγωνικός φάρος (1872), στην Κρανάη.
*Η εκκλησία των Αγίων Πάντων, στην κορυφή υψώματος πάνω από την πόλη, με θαυμάσια θέα.
*Ο πύργος Μαυρομιχάλη, στον Άγιο Βασίλειο, χωριό δυτικά του Γυθείου.
*Η Σελινίτσα, περιοχή με όμορφη αμμουδερή παραλία, βορείως του Γυθείου.
*Το ξωκλήσι του Αγίου Κωνσταντίνου, στην ομώνυμη θέση, πάνω από την παραλία της Σελινίτσας. Κοντά του, πύργος με ωραία θέα.
*Η εκτεταμένη αμμουδερή παραλία στη Γλυφάδα και το Βαλτάκι (Καράβι), με εστιατόριο - καφέ - μπιτς μπαρ.
*Το Μαυροβούνι, γνωστό θέρετρο με σύγχρονα τουριστικά καταλύματα, συνέχεια του Γυθείου προς νότον.
Ο οικισμός απλώνεται σε πλαγιά λόφου και κατά μήκος εκτεταμένης αμμουδερής παραλίας.
Στην παραλία του Mαυροβουνίου λειτουργούν κάμπινγκ και ερευνητικός σταθμός για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta.
*Το κάστρο Γουλάδες, στο ψηλότερο σημείο του οικισμού του Μαυροβουνίου. Σε μικρή απόσταση, η εκκλησία των Τριών Ιεραρχών.
*Το Κτήμα Πεταλέα, στο δυτικό άκρο της απέραντης παραλίας του Μαυροβουνίου, περιοχή με πλατιά αμμουδιά και άρτια τουριστική υποδομή.
*Η εκκλησία της Παναγίας Πασσαβά (17ος αιώνας), 2 χλμ ΒΔ από την περιοχή του Κτήματος Πεταλέα.
*Το κάστρο του Πασσαβά, στην κορυφή λόφου με πυκνή βλάστηση, στη διαδρομή προς την Aρεόπολη.
Οικοδομήθηκε στα πρώτα χρόνια της φραγκικής κατάκτησης της Πελοποννήσου (αρχές 13ου αιώνα) και αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης βαρονίας. Το 1481 κατελήφθη από τους Τούρκους, στην κατοχή των οποίων παρέμεινε επί δύο περίπου αιώνες. Το 1699 η περιοχή του Πασσαβά περιήλθε στους Ενετούς και το 1718 ανακατελήφθη από τους Τούρκους.
Σε συνδυασμό με το κάστρο της Κελεφάς, που ορθώνεται σε λόφο πάνω από το Νέο Οίτυλο, το κάστρο του Πασσαβά εξασφάλιζε τον έλεγχο των προσβάσεων προς το νότιο τμήμα της βραχώδους και άνυδρης χερσονήσου της Μάνης.
Στο λόφο όπου βρίσκεται το κάστρο του Πασσαβά τοποθετείται η αρχαία πόλη Λας, που αναφέρεται στον Όμηρο.
Σύμφωνα με τη μυθική παράδοση, οι Διόσκουροι ίδρυσαν στη Λα ναό της Αθηνάς Ασίας. Κατά τους Ιστορικούς Χρόνους η Λας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο χάρη στο λιμάνι της, ενώ κατά τους Ρωμαϊκούς Αυτοκρατορικούς Χρόνους έκοψε δικά της νομίσματα.
*Ο Αγερανός, μανιάτικος οικισμός, με δύο πύργους και όμορφη θέα στο Λακωνικό κόλπο. Σε μικρή απόσταση βρίσκονται οι Καμάρες, περιοχή με ωραία ακρογιαλιά.
*Ο πύργος του Αντωνίου (Αντώνμπεη) Γρηγοράκη, Φιλικού και μπέη της Μάνης κατά τα έτη 1803-1810, στον Αγερανό. Δίπλα στο επιβλητικό οχυρό συγκρότημα θα δείτε την εκκλησία των Ταξιαρχών.
Στο ψηλότερο σημείο του Αγερανού δεσπόζει ένας ακόμη εντυπωσιακός πύργος.
*Το Βαθύ, παραθεριστικός οικισμός κοντά στον Αγερανό, με όμορφες ακρογιαλιές και εκτεταμένη αμμουδερή παραλία.
*Το χωριό Μαραθέα, με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.
*Το χωριό Καρβελάς. Θα δείτε εξαίρετο δείγμα μανιάτικης οχυρωματικής κατοικίας (β' μισό 18ου αιώνα), με κυλινδρικούς πυργίσκους, πολεμοθυρίδες και καταχύστρα - ζεματίστρα.
*Το χωριό Σκαμνάκι, με μανιάτικους πύργους και την εκκλησία του Σωτήρα.
*Το χωριό Κονάκια, με αξιόλογα δείγματα μανιάτικης αρχιτεκτονικής. Θα δείτε το κτίριο της οικογένειας Ξανθάκου (αρχές 19ου αιώνα) και τον πύργο της οικογένειας Χατζάκου στο συνοικισμό Πιλάλα (18ος αιώνας). Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η μονή του Αγίου Γεωργίου, με τοιχογραφίες 19ου αιώνα.
*Το χωριό Πλάτανος, με τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, χτισμένη στη θέση αρχαίου ναού.
*Το Σιδηρόκαστρο, ορεινό χωριό, χτισμένο στα ριζά βραχώδους υψώματος, όπου σύμφωνα με την παράδοση υπήρχε κάστρο.
Κοντά στο Σιδηρόκαστρο βρίσκεται ο οικισμός Σκυφιάνικα, με τις εκκλησίες του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Νικολάου.
Στην περιοχή των Σκυφιάνικων βρίσκεται το σπηλαιοβάραθρο Πιερράκου.
*Ο Πολυάραβος, περιοχή με ξεχωριστό ανάγλυφο, 4,5 χλμ ΒΔ από το Σιδηρόκαστρο. Μονοπάτι οδηγεί σε φύσει οχυρή θέση, όπου σώζονται ερειπωμένα πετρόχτιστα σπίτια αξιόλογης αρχιτεκτονικής και η εκκλησία της Παναγίας.
*Το Πάνω (Άνω) Αστέρι, με το κτιριακό συγκρότημα της οικογένειας Βασιλάκου, χαρακτηριστικό μανιάτικο πυργόσπιτο. Κοντά του, η εκκλησία του Σωτήρα.
Σε μικρή απόσταση, στη θέση «Σκουφομύτη», πάνω σε βραχώδες ύψωμα, σώζονται λείψανα οχύρωσης και η εκκλησία του Προφήτη Ηλία.
*Το χωριό Μυρσίνη, γενέτειρα του μακεδονομάχου Αντώνη Βλαχάκη (1874-1906), γνωστού με το ψευδώνυμο καπετάν Λίτσας.
Θα δείτε τον ανδριάντα του μακεδονομάχου και τις εκκλησίες του Αγίου Σπυρίδωνα, του Αγίου Ιωάννη και του Αγίου Γεωργίου.
ΜΟΥΣΕΙΑ
Ιστορικό - Εθνολογικό Μάνης
Στεγάζεται στον πύργο Tζαννετάκη, στην Kρανάη. Περιλαμβάνει έκθεση αφιερωμένη σε ξένους περιηγητές που επισκέφθηκαν τη Mάνη κατά την περίοδο από το 15ο έως το 19ο αιώνα.
Θα δείτε, επίσης, χάρτες της Μάνης, γκραβούρες, σχεδιαγράμματα πύργων, φρουρίων και κάστρων, φωτογραφίες κ.ά.
ΚΟΛΥΜΠΙ: Στη Σελινίτσα, τη Γλυφάδα, το Bαλτάκι (Καράβι), το Mαυροβούνι, το Κτήμα Πεταλέα, το Bαθύ, τον Αγερανό και τις Καμάρες.
ΤOΠIKEΣ EKΔHΛΩΣEIΣ-ΠANHΓYPIA: Πολιτιστικές εκδηλώσεις του Δήμου Ανατολικής Μάνης.
ΠPΩTEΣ BOHΘEIEΣ: Κέντρο Υγείας, τηλ. 27330 22001, φαρμακεία, τηλ. 27330 22566, 22131, 22219.
ΧPHΣIMA THΛEΦΩNA: Αστυνομία 27330 22271, Υπολιμεναρχείο 27330 22262, EΛTA 27330 22285.
Βίντεο: Άγγελος Αρναουτέλης
