Στην αρχαιότητα, αποτελούσε σημαντικό ναυτικό πέρασμα. Οι συχνές εναλλαγές του καιρού προκαλούσαν πολλά προβλήματα ιδίως με τους έντονους τοπικούς ριπαίους ανέμους που παρατηρούνται μέχρι την εποχή μας.
Στα τέλη του 18ου αιώνα υπήρχε στο Ακρωτήριο του Μαλέα ερημοκκλήσιο προς τιμή των Ταξιαρχών, του οποίου ο ερημίτης σήμαινε τη μικρή καμπάνα κάθε φορά που έβλεπε να διέρχεται κοντά κάποιο ιστιοφόρο προκειμένου να τον εφοδιάσουν με τρόφιμα, που πρόθυμα γινόταν όταν βεβαίως οι καιρικές συνθήκες επέτρεπαν «καθαίρεση λέμβου», εξ ου και η τότε ονομασία του «Κάβο Σαντάτζελο».
Στη σύγχρονη εποχή το ακρωτήριο Μαλέας πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ακρωτήρια στο οποίο γίνονται αλλαγές στην πορεία των πλοίων που κατευθύνονται από τη Δυτική Μεσόγειο προς τον Πειραιά, την Θεσσαλονίκη, τα Δαρδανέλια, την Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Ρωσία, τη Γεωργία, την Αρμενία και αντίστροφα. Έτσι δεν έχασε τη μεγάλη σημασία του για τη ναυσιπλοΐα, αφού τα σκάφη που χρησιμοποιούν τη Διώρυγα της Κορίνθου για να περάσουν από το Ιόνιο στο Αιγαίο πέλαγος και αντίθετα είναι κυρίως μικρού ως μεσαίου μεγέθους.
Το ακρωτήριο είναι απότομο, με γκρεμούς ύψους 600 μέτρων. Το τοπίο του ακρωτηρίου είναι ερημικό με φρυγανική βλάστηση (ασφάκα, σχίνο, φασκόμηλο και ασπαλάθους) και λίγους ελαιώνες. Επιπλέον, στο ακρωτήριο απαντώνται σπάνια ενδημικά φυτά της Ελλάδας, όπως το nepeta scordotis, linaria hellenica και άλλα. Εκεί ζουν επίσης μερικά τσακάλια και στις καταποντισμένες σπηλιές και άλλες απόμερες περιοχές έχουν καταγραφεί μεσογειακές φώκιες.
Το ακρωτήριο γεωλογικά αποτελείται από ασβεστόλιθους της Τρίπολης και μεταμορφωσηγενή πετρώματα. Τα πιο ορεινά τμήματα της περιοχής της χερσονήσου του Μαλέα, του οποίου μέρος είναι και το ακρωτήριο, αποτελείται από τριασσικούς και ιουρασικούς ασβεστόλιθους και δολομίτες, οι οποίοι υπερτίθενται κλαστικά, ανθρακικά και ηφαιστειακά πετρώματα και μεταμορφωσιγενή πετρώματα από φυλλίτες και χαλαζίες. Οι υψομετρικά χαμηλότερες περιοχές αποτελούνται από ιζήματα, καθώς και θαλάσσιους και λιμναίους πελίτες, ψαμμίτες, κροκαλοπαγή και ανθρακικά πετρώματα, τα οποία σχηματίστηκαν στο Πλειόκαινο και το Πλειστόκαινο.
Βίντεο: Dimi Maroulakis
