Συνυφασμένα με τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου, δεν τονώνουν, απλώς, το θρησκευτικό αίσθημα των Ελλήνων, αλλά χαροποιούν ιδιαίτερα, γιατί λαμβάνουν χώρα σε περίοδο διακοπών, όπου κυριαρχεί η επιστροφή των ξενιτεμένων στη γενέτειρα, στις πατρογονικές εστίες.
Ο νομός Αρκαδίας είναι γεμάτος από προσκυνήματα της Παναγίας και εδώ ο Δεκαπενταύγουστος γιορτάζεται ξεχωριστά. Σχεδόν κάθε χωριό έχει μία εκκλησία ή ένα ξωκλήσι αφιερωμένο στη χάρη της. Πολλά είναι και τα μοναστήρια της Παναγίας, κάποια από τα οποία γιορτάζουν στις 15 ή στις 23 Αυγούστου. Όλα, όμως, έχουν σημαντική ιστορία και αποτελούν ενδιαφέροντες προορισμούς για τον επισκέπτη.
Κάθε χρόνο, κατά τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου, περισσότεροι από 60.000 επισκέπτες από την Αρκαδία και ολόκληρη την Ελλάδα συρρέουν στην Τεγέα (οκτώ χιλιόμετρα από την Τρίπολη), προκειμένου να προσκυνήσουν την Παναγία της Επισκοπής και να επισκεφθούν την ξακουστή εμποροπανήγυρη και την Παμπελοποννησιακή Έκθεση Τεγέας.
Φέτος, το ραντεβού στο πάρκο της Παλαιάς Επισκοπής, είναι από τις 14 έως και 21 Αυγούστου. Πανηγύρι οκταήμερο, ίσως το πιο μεγάλης διάρκειας στην Ελλάδα. Το πανηγύρι με τη σημερινή μορφή του διοργανώνεται από τον Τεγεατικό Σύνδεσμο, εδώ και 132 χρόνια, από το πρώτο έτος ιδρύσεώς (1883). Στο μοναδικής ομορφιάς πάρκο γύρω από την Παναγία της Παλαιάς Επισκοπής, γίνεται αυτό που γινόταν πριν τουλάχιστον 720 χρόνια, καθώς γραπτές πηγές αναφέρουν πως η παρουσία του στην περιοχή χρονολογείται από την εποχή της Φραγκοκρατίας.
Το πανηγύρι της Τεγέας μπορεί να κυριαρχεί στο Μαντινειακό οροπέδιο τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου, ωστόσο δεν είναι το μόνο. Πανηγύρι πραγματοποιείται και φέτος στη Νεστάνη, τη Βλαχέρνα, το Θάνα, την Πιάνα. Μεγάλη εμποροπανήγυρη πραγματοποιείται και στο Λεβίδι στις 23 Αυγούστου. Ξεκινάει την παραμονή της Απόδοσης Εορτής Κοιμήσεως Θεοτόκου και διαρκεί ένα τριήμερο. Γατζωμένη ψηλά στον κοκκινόβραχο του Πάρνωνα, έξω από το Λεωνίδιο, η κάτασπρη Μονή της Παναγίας της Έλωνας, γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, στις 23 Αυγούστου, αλλά και στις 21 Νοεμβρίου, στα Εισόδια της Θεοτόκου, οπότε πραγματοποιείται λιτανεία της εικόνας στο Λεωνίδιο. Το πανηγύρι της Έλωνας τον Δεκαπενταύγουστο είναι ξακουστό. Συρρέουν πιστοί, τόσο από την Αρκαδία, όσο και από τη γειτονική Λακωνία. Παζάρι, ταβέρνες, υπαίθρια μαγαζιά, μικροπωλητές έχουν την τιμητική τους. Σπουδαίο πανηγύρι κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο διοργανώνουν οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου, αλλά και του Αϊ Βασίλη Κυνουρίας.
Το πανηγύρι του Δεκαπενταύγου στον Πραστό, για την Παναγία την Πυρπολημένη από τον Ιμπραήμ το 1826, είναι, ίσως, το δεύτερο, μετά την Έλωνα, μεγάλο πανηγύρι της Κυνουρίας. Οι κάτοικοι του τσακώνικου χωριού φέρνουν την εικόνα με αυτοκινητοπομπή και επισημότητα από το Λεωνίδιο, από την προηγούμενη Κυριακή. Την εικόνα φυγάδευσαν οι Πραστιώτες το 1826, για να μην πέσει στα χέρια του Ιμπραήμ. Μάλιστα, τις τελευταίες ημέρες εκφράστηκε η ιδέα της αναβίωσης της ιερής πορείας των Τσακώνων με τα πόδια, από το Λεωνίδιο στον Πραστό, κρατώντας την εικόνα της Παναγίας της Πραστιώτισσας στα χέρια. Πορεία μόλις τεσσάρων ωρών.
Κορυφαίο είναι το πανηγύρι της Παναγίας της Μαλεβής (στον Άγιο Πέτρο Κυνουρίας), στις 23 Αυγούστου, κατά την Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Πλήθος επισκεπτών ξενυχτά από την προηγούμενη, στη θρησκευτική πανήγυρη συρρέουν μικροπωλητές, ενώ ακολουθεί μεγάλο γλέντι με γαλοπούλες και άφθονο κρασί. Χτισμένο στον Πάρνωνα και αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, είναι το μοναστήρι της Παναγίας της Μαλεβής. Έχει τις ρίζες του στο 1116. Η μονή ευημερούσε την περίοδο της Ενετοκρατίας, ενώ μεγάλη ήταν η προσφορά της στα χρόνια της Επανάστασης. Η εικόνα της Παναγίας της Μαλεβής θεωρείται έργο του Ευαγγελιστή Λουκά και την έφεραν- σύμφωνα με την παράδοση- οι κάτοικοι του Αγίου Όρους που μετακινήθηκαν προς την Κυνουρία.
Στην ορεινή Γορτυνία, τον Δεκαπενταύγουστο τα «σκήπτρα» κρατά το πανηγύρι της Κοντοβάζαινας. Εμποροπανήγυρη παλαιότερα και από τα μεταπολεμικά χρόνια, ίσως το πιο «κοσμικό» πανηγύρι της βορειοδυτικής Γορτυνίας, με πιστούς από τα γειτονικά χωριά της Ηλείας και της Αχαΐας. Πάντα με τα καλύτερα όργανα και τους πιο σημαντικούς δημοτικούς τραγουδιστές. Τα τελευταία χρόνια η γιορταστική ατμόσφαιρα των ημερών διανθίζεται και με αθλητικές εκδηλώσεις, με αγώνες μπάσκετ, που φέτος θα διεξαχθούν το τριήμερο 14, 15 και 16 Αυγούστου, στα γήπεδα Κοντοβάζαινας και Βελημαχίου, με νέους από τα γειτονικά χωριά. Οι εορταστικές εκδηλώσεις συνεχίζονται και στις 23 Αυγούστου προς τιμήν της Παναγίας της Ζωναρίτισσας και το μοναστήρι της Κλειβωκάς, που είναι ριζωμένο στην κόγχη ενός βράχου, στις ημιπεδινές περιοχές νότια της Κοντοβάζαινας. Παράλληλα, στο πλαίσιο των πολιτιστικών εκδηλώσεων «Πύρρεια», που φέτος γιορτάζουν τα 30στά «γενέθλιά» τους, ο Σύλλογος Πυρρί διοργανώνει το πιο δημοφιλές πανηγύρι της πεδινής Γορτυνίας, η οποία γειτνιάζει με τα πεδινά χωριά της νοτιοανατολικής Ηλείας. Προηγείται πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπως αναβίωση παλαιών εθίμων (βραδιά ψησίματος καλαμποκιού κ.λπ.)
ΑΠΕ-ΜΠΕ
